پیشگیری و درمان مارگزیدگی در سفر - وبلاگ پتول

به گزارش وبلاگ پتول، سفر به منطقه ها گرمسیری یا جنگل ها می تواند خطر وجود مار و نیشش را افزایش دهد. چطور از نیش مار پیشگیری کنیم؟ یا چطور از فرد مارگزیده مراقبت کنیم؟

بیش از 3000 نوع مار در دنیا وجود دارد که بیشتر آن ها برای انسان بی خطر هستند. تعداد کمی از مارها دارای نیش زهرآگین هستند که از این تعداد، 250 نوع خطرناک محسوب می شوند. بیشتر مارگزیدگی ها در منطقه ها گرجهتی و نیمه گرجهتی آفریقا، آمریکا، آسیا، شرق میانه و اقیانوسیه اتفاق می افتند. افرادی (بچه ها، نوجوانان و افراد بالغ جوان) که در منطقه های با شرایط کشاورزی فقیر زندگی می نمایند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

گروه اصلی مارهای گزنده را بشناسید

افعی ها

افعی نام ماری از تیره گرزه ماران است که در تمام دنیا بجز استرالیا، ماداگاسکار، و بعضی جزایر اقیانوس آرام وجود دارد. افعی های اروپا، مارهای زنگی در آمریکا و افعی های Russell و افعی saw- scaled در آسیا از خطرناک ترین مارها هستند.

کفچه ماران

این مارها که بیشتر در منطقه ها گرجهتی و نیمه گرمیسیری وجود دارند، شامل خطرناک ترین گونه های دنیا مانند کبرا، مار براق، مامبا، مار مرجانی، مارهای دریایی و مارهای زهرآگین استرالیایی هستند.

دیگر مارهای زهرآگین که به این دو گروه تعلق ندارند، خیلی خطرناک نیستند.

عملکرد زهر

زهر مار به دو شکل عمل می نماید؛ به این صورت که یا سیستم عصبی یا سلول های خونی را تحت تاثیر قرار می دهند:

تاثیرات نیش مار

نشانه های اولیه شامل درد، تپش و ورم است. البته نیش بعضی مارهای بسیار خطرناک هیچ دردی ندارد. نشانه های بعدی به نوع مار بستگی دارد که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تهوع، استفراغ، بی حالی یا گیجی، خواب آلودگی، ضعف
• آماس، تاول، کبودی، خونریزی پوست و بافت ها
• مسائل صوتی، فلج صورت و چشم، مشکل در قورت دادن، فلج کلی، مشکل در تنفس

ممکن است اصلا به نشان دادن علائم نرسد و در دم باعث مرگ گردد.

یاری های اولیه عمومی

چه کارهایی انجام دهیم

• از مکانی که مارگزیدگیصورت گرفته است دور شوید، چراکه ممکن است مارهای بیشتری آنجا باشند.
• فرد مارگزیده را ثابت (بدون هیچ حرکتی) نگه دارید. او را آرام کنید و پیشنهاد دهید که خونسرد باشد، زیرا هیجان و حرکت، گردش زهر را تحریک می نماید.
• اگر یک مار دریایی فردی را نیش زد، به او یاری کنید تا از آب خارج گردد. اگر مارگزیدگی روی اعضای بدن مانند دست یا پا بود، آن را با یک تکه چوب ثابت نگه دارید.
• انگشتر، ساعت، دستبند، جوراب یا هر مانع دیگری در نزدیکی جای نیش را خیلی سریع خارج کنید، چراکه امکان ورم کردن زیاد است. از شریان بند استفاده نکنید.
• درصورت امکان محل یا محل های گزیدگی را با اتوماتیک معین کنید.
• اگر به مسکن نیازمند شدید فقط از استامینوفن بهره ببرید.
• درصورت امکان، ترتیبی دهید تا فرد مارگزیده تحت یاری های پزشکی قرار گیرد.

تا زمانی که یاری از راه برسد، با فرد مارگزیده بمانید و تنفس او را کنترل کنید. درصورت لزوم او را در حالت ریکاوری یا موقعیت بهبودی قرار دهید.

نکته: موقعیت بهبود

موقعیت ریکاوری یا بهبود زمانی انجام می گردد که فرد بی هوش شده است، اما نفس می کشد؛ بدین صورت که

1. ابتدا یکی از بازوها (در اینجا بازوی راست را درنظر می گیریم) را به حالت 90 درجه، طوری قرار می دهیم که کف دست روبه بالا باشد.

2. سپس دست دیگر را (دست چپ) روی قفسه سینه، بطوری که کف دست روی قفسه باشد، قرار می دهیم.

3. زانوی چپ را خم نموده و به سمت راست بکشید، بطوری که روی پای دیگر (که صاف است) قرار بگیرد.

4. دست راست را زیر صورت قرار دهید، بطوری که کف دست روبه زمین و چانه روی پشت دست باشد. شیب خروجی دهان به سمت کف اتاق است، بطوری که در صورت وجود استفراغ یا خون از دهان خارج گردد.

5. چانه را بالا بکشید بطوری که از قفسه سینه دور گردد. توجه کنید چانه از قفسه سینه دور گردد و به هیچ وجه به سمت بالا کشیده نگردد. این کار به باز شدن راه هوایی یاری می نماید. در ضمن سعی کنید زاویه زانو با ران در حدود 90 درجه حفظ گردد.

6. روی مصدوم را بپوشانید و مرتب تنفس و نبض او را آنالیز کنید. مطمئن شوید مصدوم به پهلو قرار گرفته است، دهانش پاک شده و تنفس مناسب برقرار است. بعلاوه تخلیه ترشحات دهان به خوبی صورت می گیرد. مصدوم را ترک نکنید و منتظر رسیدن اورژانس باشید.

• در صورت امکان و امنیت، از مار عکس بگیرید تا در تشخیص زهره و درمان به شما یاری گردد.

چه کارهایی انجام ندهیم

• سعی نکنید که مار را بگیرید. اگر مار هنوز در محل یا روی فرد مارگزیده است، آن را با چوب یا هر وسیله دیگری به آرامی دور کنید.
• اصلا پیشنهادهای درمانی سنتی را قبول نکنید.
• اصلا سعی نکنید که جای نیش را برش دهید یا زهر را بمکید.
• محل نیش را نشویید، ماساژ ندهید و نسوزانید.
• بسته های سرد یا گرم را روی محل نیش قرار ندهید.
• نوشیدنی هایی محتوی الکل، کافئین یا هر محرک دیگری را به فرد مارگزیده ندهید.
• بجز در مواردی که پزشک تجویز می نماید، از انواع باندها استفاده خودسر نکنید.

نیش مار کبرا (ماری که زهر پرتاب می نماید) و یاری های اولیه

گونه های مختلف مار کبرا در آفریقا و جنوب شرق آسیا می توانند از چند متری زهر خود را پرتاب نمایند. این مارهای زهرپرتاب کن، نیش های زهرآگینی هم دارند. هدف این زهرها معمولا چشم ها هستند که باعث درد شدید، آسیب رساندن به بافت ها و کوری می گردد. در این صورت موارد زیر را رعایت کنید:

• چشم (یا چشم ها) را زیر جریان آرام آب قرار دهید و در حالی که چشم باز است و مردمک را می چرخانید، مدام چشم را شست و شو دهید.
• درصورتی که آب دردسترس نباشد، می توانید از مایعاتی چون شیر و ادرار بهره ببرید.
• تا زمانی که یاری های پزشکی از راه برسند از پد و باند برای بستن چشم، و عینک آفتابی بهره ببرید.
• چشم ها را مالش ندهید.

درمان های پزشکی

نیش مار یک مورد اورژانسی است که نیازمند درمان حرفه ای بسیار سریع است. موارد زیر را حتما به دکتر گزارش دهید:

• کدام عضو از بدن گزیده شده است.
• کدام قسمت ها گزیده شده اند.
• چه نوع ماری فرد را نیش زده است. اگر نام آن را نمی دانید، توصیفش کنید یا عکسش را نشان دهید.
• نشانه ها و علائم بیمار را توصیف کنید.

نکته: در تمام موارد مارگزیدگی از سرم ضدمارگزیدگی استفاده نمی گردد.

توصیه هایی برای گردشگران

مارها، اگر از لحاظ جسمی تهدید نشوند، موجوداتی بسیار خجالتی و آرام هستند. اگر یک مار به شما نزدیک شد، خیلی آرام و محتاط از جهت خود برگردید. هیچ راه ساده ای برای تشخیص سمی بودن یا نبودن مار وجود ندارد. تمام مارها می توانند نیش بزنند و زخم دردناکی ایجاد نمایند، حتی اگر سمی نباشند.

• از لمس کردن مار پرهیز کنید، حتی اگر احساس کردید که او مرده است یا سمی نیست. این موضوع درباره مارگیرهای شعبده باز هندی، مارهای درون رستوران های مار و پارک هار مار، که بیشتر در کشورهای آسیایی وجود دارند نیز صدق می نماید.
• اگر به جایی سفر می کنید که احتمال وجود مارهای سمی در آن زیاد است، حتما از قبل تحقیق کنید که نزدیک ترین درمانگاه به آنجا کجا است.
• هنگامی که در چمنزار یا جنگل قدم می زنید مراقب باشید، بخصوص در شب ها که حتما باید چراغ قوه همراه داشته باشید. تماشا مارها بسیار سخت است و اگر کسی روی آن ها پا بگذارد یا بیش از مقدار به آن نزدیک گردد، او را نیش می زنند.
• چکمه و شلوار بلند بپوشید. ساق پوش هم می تواند محافظ بسیار خوبی باشد. هرگز پابرهنه یا با صندل به گردش نروید.
• زمانی که نزدیک آب می شوید بسیار مراقب باشید، چراکه ممکن است مارها به سمت رودخانه یا استخر جذب شوند.
• از رفتن روی درخت یا صخره هایی که ممکن است مار داشته باشند، پرهیز کنید و هرگز دست خود را در شکاف ها فرونبرید.
• زمین های کشاورزی، معمولا بخاطر وجود جوندگان، مارهای بسیاری را به خود جذب می نمایند. این مارها برای فرار از طوفان و باران های سنگین به خانه ها پناه می برند، بنابراین در این زمان ها بسیار مراقب باشید.

اگر در جایی که مار دارد چادر زدید:

• محل اردو باید فاقد هرگونه برگ، خرده سنگ یا مانده های طبیعی دیگر باشد.
• هربار که می خواهید بنشینید یا بخوابید، به خوبی آنجا را آنالیز کنید.
• از جایگاه ننوئی بهره ببرید، یا زیر پشه بندی بخوابید که کاملا کپ شده باشد تا از ورود مار جلوگیری کند.
• جمع آوری هیزم می تواند کار خطرناکی باشد، ازاین رو هر جا که دست خود را قرار می دهید، بسیار مراقب باشید.
• پیش از خوابیدن، لباس و کفش پوشیدن همه چیز را آنالیز کنید.
• کیف های خود را نزدیک به خود بگذارید و مواقعی که نمی خواهید از آن ها بهره ببرید، هرگز آن ها را روی زمین قرار ندهید، و پیش از اینکه دست خود را داخل کیف ببرید آن را آنالیز کنید.