چرا فناوری فضایی در زندگی مردم حس نمی شود؟ ، شکست هایی که به ظفر تبدیل شد - وبلاگ پتول

به گزارش وبلاگ پتول، بسیاری از کارشناسان براین باورند که با وجود اتفاقات مثبت کشور در عرصه فناوری فضایی از بومی کردن ساخت، پرتاب و کنترل ماهواره گرفته تا دستیابی به فناوری ساخت انواع کاوشگرها، هنوز کاربردی شدن فناوری ماهواره در زندگی مردم و ارائه خدمات از طریق این فناوری، آنطور که باید محسوس نیست.

به گزارش، تلاش بلند مدت دانشمندان کشور برای دستیابی به فناوری های فضایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پیروزیت های چشمگیر و بازتاب های دنیای همراه بوده است به نحوی که براساس اعلام مسئولان سازمان فضایی، کشورمان در زمره پنج قدرت نوظهور فضایی دنیا قرار گرفته است. تقریبا نزدیک به 20 سالی که از شروع حرکت اولیه کشور در زمینه فضا می گذرد، افت و خیزها، پیروزیت ها و شکست ها و حتی جهش ها و توقف هایی در این راستا بروز کرده است.

براساس این گزارش ارتقای جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی و پیوستن کشور به جمع کشور های دارای چرخه کامل فناوری فضایی همچنین پیروزیت در زمینه طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره و نیز ساخت ایستگاه های زمینی از جمله اقدامات افتخارآفرین است. این امر مهم بیانگر این است که ایران همسو با کشور های صاحب فناوری در این عرصه گام برداشته است.

به همین منظور گفت وگویی با حسین شهرابی فراهانی مدیر عامل یک شرکت استارت آپی و کارشناس حوزه فناوری فضایی ترتیب دادیم تا از او در خصوص پیشرفت ایران در عرصه فناوری فضایی جویا شویم.

شهرابی فراهانی با اشاره به تاریخچه فناوری فضایی بعد از پیروزی انقلاب و پیشرفت های حاصل در این عرصه اظهار کرد: طراحی و ساخت ماهواره در کشور از سال 76 شروع شد که در آن زمان دو شرکت هندی و ایتالیایی با ایران همکاری می کردند. تقریبا این پروژه ها در سال های اولیه کم و بیش انجام می شد تا اینکه ماهواره سینا در 6 آبان ماه سال 1384، با پیروزیت در مدار قرار گرفت. این ماهواره در حوزه سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال داده های مخابراتی بود که بخش سنجش از دور در موارد کشاورزی، تشخیص پوشش زمین از نظر گیاهی، تغییرات ژئولوژیک مانند سیل و آتشفشان و ... کاربرد داشت.

وی شرح داد: توسعه فعالیت های هوافضایی در ایران از سال 84 تا 90 شتاب بسیار خوبی گرفته بود و اگر این فرایند با همان سرعت ادامه پیدا می کرد، قطعاً شرایط بسیار متفاوت تر از شرایط کنونی بود.

شهرابی فراهانی تأکید کرد: نقطه عطف پرتاب ماهواره در کشور در سال 87 بود که ماهواره امید به فضا پرتاب شد؛ زیرا ماهواره و پرتابگر با دانش بومی کشور طراحی و ساخته شد. این اتفاق بزرگی برای کشور به حساب می آمد. بسکمک از کارشناسان اعتقاد براین داشتند که در تاریخ فناوری ایران این موضوع امری بی سابقه بوده است. بعد از آن فعالیت های گسترده ای در طراحی و ساخت ماهواره توسط دانشگاه ها شکل گرفت.

کارشناس حوزه فناوری فضایی اظهار کرد: از آنجا که طراحی و ساخت ماهواره و پرتابگر در کشور به صورت هم زمان انجام می شود؛ بنابراین ممکن است در کار یکدیگر تاثیر بگذارد. بالاخره اینطور نبود که در دو محور ما پیروز باشیم در این حوزه کمابیش پیروزیت و شکست را داشتیم.

وی افزود: ایران تا به امروز چند برنامه پرتاب ماهواره را نیز تجربه کرده که برخی از آن ها پیروز و برخی هم ناپیروز بودند که البته هیچ کدام از آن ها نتوانسته خللی در عزم و اراده متخصصان ایرانی برای فتح فضا ایجاد کند؛ خطا ها و شکست هایی که در راستا یک برنامه علمی، حساس و پیچیده مثل پرتاب های فضایی در همه جای دنیا طبیعی است.

شهرابی فراهانی به نقش دانشگاه ها در ساخت ماهواره ها اشاره کرد و گفت: وظیفه اصلی دانشگا ه ها بیشتر تربیت نیروی انسانی است؛ چرا که سالانه دانشجویان زیادی در کشور فارغ التحصیل می شوند که باید به چرخه صنعت و توسعه کشور ورود پیدا کنند. متاسفانه در این مرحله ایرادی وجود دارد. طی این سال ها ساخت ماهواره به شکل دولتی بوده و در بسکمک از مواقع شرایط برای جذب دانشجویان در این صنعت فراهم نبوده است. به نظر می رسد خلائی جدی در این حوزه وجود دارد. باید صنعت نگاه خود را از دولتی به سمتی خصوصی تغییر دهد؛ اگر این امر مهم محقق شود جهش بزرگی در صنعت فضایی کشور رخ خواهد داد.

وی با تأکید براینکه بخش خصوصی به صورت چابک می تواند به این حوزه ورود پیدا کند، افزود: در این صورت بخش خصوصی دیگر منتظر کمک دولت نخواهد بود و به صورت مستقل وارد عرصه کار های اجرایی خواهد شد؛ بنابراین با این روش عملا یک زیست بوم در حوزه فناوری فضایی کشور شکل می گیرد. دانشجویان وقتی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند، خودشان به دنبال کار خواهند رفت. هنوز این اتفاق مهم در کشور رقم نخورده است. به نظر می رسد که باید بیشتر به خصوصی سازی این صنعت فکر کرد تا به توسعه فناوری؛ چرا که به مرور زمان فناوری راستا پیشرفت خود را طی خواهد کرد.

این کارشناس تأکید کرد: تجاری سازی و خصوصی سازی یکی از ارکان مهم توسعه کشور است که می تواند نقش زیادی در رونق و توسعه صنعت فضایی ایفا کند.

وی گفت: شرکت های خصوصی که در عرصه ساخت و طراحی ماهواره ورود کردند نیاز به حمایت اساسی دارند؛ زیرا نگاه حمایتی نباید صرفا از نظر مادی باشد؛ بلکه نیاز به حمایت معنوی است که مسئولان از تولیدات ساخت داخل در پروژه های کلان استفاده بهینه داشته باشند.

شهرابی فراهانی ادامه داد: امروز طراحی، ساخت، آماده سازی و یکپارچه سازی ماهواره در کشور بومی شده است. ایران نه تن ها توان ساخت ماهواره را دارد، بلکه توان ساخت پرتاب گر را نیز دارد؛ اما مسائل مدیریتی، سیاسی و فشار های بین المللی مانع از شتاب دریافت برنامه فضایی ایران در دهه گذشته شد.

وی افزود: ایجاد مانع برای فعالیت بخش خصوصی از سوی دولت یکی از خطا های راهبردی است؛ چرا که فکر می کند به تنهایی می تواند به صورت مستقل تمام کار ها را انجام دهد، در حالی که این طرز فکر منطقی نیست. متاسفانه این موضوع در کشور به یک فرهنگ تبدیل شده و دولت به صورت خودآگاه و یا ناخودآگاه به این سمت حرکت می کند. متاسفانه این مشکل فرهنگی همچنان ادامه دارد.

شهرابی در ادامه به توانمندی جوانان دانشگاهی در ساخت ماهواره ظفر اشاره کرد و گفت: ایران ظرفیت، دانش و توانمندی اجرای توسعه و ساخت ماهواره را دارد و اگر این زنجیره به صورت گسترده در دانشگاه ها شکل گیرد، ایران در دنیا برای همیشه حرفی برای گفتن خواهد داشت. تقریبا ماهواره ظفر در راستای ماهواره های قبلی است که در کشور پرتاب شده است.

ظفر ماهواره ای سنجش از دور است و قرار است با ماهواره بر سیمرغ ایرانی و بومی پرتاب شود. وزن این ماهواره 113 کیلوگرم و دارای طول عمر تجهیزاتی 1.5 سال است. روی این ماهواره 4 دوربین رنگی نصب می شود. این دوربین ها دارای وضوح 26 برای ظفر 1 و 16 متری برای ظفر 2 است و قادر به تصویربرداری از سطح زمین خواهد بود. به گفته محققان این ماهواره دقت سیستم کنترل معین شرایط ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید 300 درصد پیشرفت داشته است.

این ماهواره در ارتفاع 530 کیلومتر مدار زمین قرار می گیرد. عملکرد ماهواره ظفر حداقل برای یک و سال نیم در نظر گرفته شده است. مدت گردش این ماهواره در شیب 56 درجه مدار زمین حدود 94 دقیقه طول خواهد کشید.

ماهواره بر سیمرغ هم اکنون امکان حمل محموله 250 کیلوگرمی را به مدار 500 کیلومتری دارد و در طراحی این ماهواره بر امکان پرتاب هم زمان چند ماهواره نیز دیده شده است.

ظفر یک ماهواره سنجش از راه دور است که به سفارش سازمان فضایی ایران توسط محققان مرکز تحقیقات ماهواره ای دانشگاه علم و صنعت ساخته شده است. ماهواره های سنجشی به دو گروه اپتیکی و راداری دسته بندی می شوند. ماهواره ظفر نیز ماهواره ای اپتیکی است. دقت سیستم کنترل معین شرایط ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید (سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت دانشگاه علم و صنعت) دو برابر شده و نرخ ارسال داده های تصویری در این ماهواره به بیش از 15 برابر ارتقا یافته است.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به تازگی در حساب کاربری توئیتر خود اعلام کرده است که ماهواره ظفر به زودی در مدار زمین قرار می گیرد.

وزیر جوان با اشاره به این که ظفر در کنار مأموریت های تحقیقاتی، یک پیام مردمی را نیز مخابره می کند، از مردم دعوت کرد تا در شبکه های اجتماعی یا هشتگ #صدای-ایران یا از طریق سایت ZafarPlus.ir پیام خود را به اشتراک بگذارند تا بهترین مورد انتخاب و توسط ظفر منتشر شود.

همچنین در توئیتی دیگر عنوان کرده بود که ماهواره ظفر هم توان مخابراتی دارد و هم تصویربرداری و جمع آوری سیگنال های فضایی. امروز این ماهواره به پایگاه فضایی منتقل می شود و اقدامات اجرایی جهت انتقال آن به مدار صورت می گیرد.

به روزرسانی نقشه های کاربری اراضی، پایش توسعه شهری و به روزرسانی مرز پهنه های کشاورزی در مقیاس ملی از جمله کاربرد های ماهواره ظفر است. این ماهواره به روزرسانی و پایش تغییرات در عرصه های طبیعی، جنگلی و دریاچه ها را نیز برعهده دارد. شناسایی مناطق تخریب شده بعد از بحران، معین مرز گسترش شهری، پایش رشد مناطق شهری و تهیه نقشه های ساختاری گسل ها و چین ها در مقیاس ملی نیز از دیگر وظایف این ماهواره در حوزه کاربرد های تهیه نقشه، هیدروگرافی، مدیریت بحران و زمین شناسی به شمار می رود.

ماهواره ظفر امکان تصویربرداری پانکروماتیک با تفکیک مکانی 25 متر و 50 متر را دارد؛ همچنین امکان ارسال پیام هر کاربر برای کاربر مقصد به تعداد 256 کاربر از طریق محموله ذخیره و ارسال پیام این ماهواره فراهم می شود. همچنین محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی که در جهت اندازه گیری میزان دز یونیزه کننده پرتو های کیهانی به کار گرفته شده نیز در این ماهواره قابل استفاده است.

با وجود اتفاقات مثبت کشور در عرصه فناوری فضایی از بومی کردن ساخت، پرتاب و کنترل ماهواره گرفته تا دستیابی به فناوری ساخت انواع کاوشگرها، هنوز کاربردی شدن فناوری ماهواره در زندگی مردم و ارائه خدمات از طریق این فناوری، آنطور که باید محسوس نیست. ناگفته نماند گرچه تلاش ها و گام هایی برای توسعه حضور بخش خصوصی در خصوص بهره گیری از اقتصاد نوظهور فضایی برداشته شده است؛ اما به نظر می رسد به تلاش های بیشتر با همکاری سایر نهاد ها نیاز است تا بتوان به توسعه هر چه بهتر اقتصاد کشور دست یافت.

همچنین باید بخش خصوصی و دانشگاه ها به صورت گسترده در این عرصه ورود پیدا کنند تا شاهد تحولات عظیم در این عرصه باشیم؛ علاوه برآن حضور فناوری فضایی را در زندگی مردم با ارائه خدمات بهتر ببینیم چرا که کارشناسان و صاحبنظران توسعه علم و فناوری و خدمات فضایی را در جهت افزایش رفاه جامعه ضروری می دانند و تمرکز بر همکاری و تعاملات بین المللی در توسعه این فناوری، در درجه بعدی این اهمیت قرار گرفته است.

منبع: ایسکانیوز